درمان اسکیزوفرنی به کمک دستکاری ژنتیکی نوعی آراِن‌ای

محققان در مؤسسه پی‌کاور اِمآیتی (MIT’s Picower) موفق به شناسایی یک تنظیم‌کننده ژنتیکی اصلی شدند که می‌تواند علت نوعی معیوبی مغزی مرتبط با بیماری اسکیزوفرنی(جنون) باشد.
به گفته‌ی لی هوی تسای (رئیس مؤسسه پی‌کاور و استاد علم اعصاب در اِمآیتی)، نتایج این مطالعه که در 25 ماه می در ژورنال تخصصی Nature Neuroscience به‌طور آنلاین منتشر شد، ممکن است روزی موجب یافتن روش‌های جدیدی برای درمان اسکیزوفرنی(schizophrenia) یا بیماری‌های دیگری شود که ریشه در نارسایی سیناپس‌ها (محل تماس عصب‌ها) دارند.
ریبونوکلئیک‌اسید پیام‌بر (mRNA) اطلاعات ژنتیکی دیاِناِی (DNA) را به کدهایی برای پروتئین‌ها ترجمه می‌کند. به‌تازگی گروه جدیدی از مولکول‌های ریبونوکلئیک‌اسید غیر کدکننده به نام میکرو ریبونوکلئیک‌اسیدها (miRNAs) کشف‌شده‌اند که درواقع امتدادهای کوتاهی از آراِن‌ایها هستند. ثابت شده‌است که این میکرو ریبونوکلئیک‌اسیدها عملکردی ضد ریبونوکلئیک‌اسیدهای پیام‌بر دارند و جلوی تولید پروتئین را می‌گیرند.
بیش از 3000 میکرو ریبونوکلئیک‌اسید در ژن انسان یافت شده‌است. یک میکرو ریبونوکلئیک‌اسید می‌تواند به‌تنهایی عملکرد صدها ژن را تنظیم کند و درنتیجه بر کل سیستم‌های سلولی اثر بگذارد.
تغییرات ژنتیکی در ژنی که نوع خاصی از میکرو ریبونوکلئیک‌اسید (miRNA-137) را کدگذاری می‌کند، ریسک ابتلا به اسکیزوفرنی را افزایش می‌دهد. باوجوداینکه اسکیزوفرنی به ژن‌های متعددی مربوط می‌شود، تسای می‌گوید: «با یافتن تصویری جامع‌تر از میکرو ریبونوکلئیک‌اسیدها می‌توانیم به درک بهتری از طرز کار مولکولی مربوط به اسکیزوفرنی برسیم.»
این‌که تغییرات ژنتیکی چگونه بر miRNA-137 تأثیر می‌گذارند و همچنین اثرات miRNA-137 بر مغز به چه صورت است؛ هنوز به‌طور دقیق مشخص نیست. ساندرا سیگرت (دستیار مؤلف و فوق تخصص در مؤسسه پی‌کاور) می‌گوید: «درک این‌که ناهنجاری در miRNA-137 چگونه بر ساختار سلولی اثر می‌گذارد، بسیار مهم است.»
طبق یافته‌های سیگرت، در اعصاب موجود در فیبروپلاستهای (نوعی سلول کم فعال‌شده) بدن بیمار، میزان miRNA-137 افزایش یافته‌بود که خود مربوط به نقصان‌های پیش سیناپسی، مشکل در شکل‌پذیری سیناپسی و اختلال شناختی می‌باشد.
سیگرت می‌افزاید: «مایه حیرت است که علی‌رغم این‌که اسکیزوفرنی یک بیماری سیناپسی تلقی می‌شود، تابه‌حال کسی نشان نداده بود که miRNA-137 ها بر سازوکار آزادسازی انتقال‌دهنده‌های عصبی در سیناپس‌ها اثرگذارند.»
تسای می‌افزاید: «این مطالعه نشان می‌دهد که میکرو ریبونوکلئیک‌اسیدها به‌طور مستقیم روی پروتئین‌های سیناپسی تأثیر می‌گذارند که این نشانگر نقش اعظم miRNA-137 به‌عنوان یک تنظیم‌کننده خارق‌العاده عملکردهای پیشسیناپسی است.»
سیگرت می‌افزاید: «تنها با کاهش miRNA-137، ما قادر به بهبود انتقال سیناپسی در اعصاب شدیم که این بسیار امیدوارکننده و نشان‌دهنده فواید دست‌کاری miRNA-137 است. همچنین میکرو ریبونوکلئیک‌اسیدها همانند دروازه‌ای هستند که عوامل محیطی با اثر بر آن‌ها، روی سازوکارهای سلولی تأثیرگذارند. به‌عنوان‌مثال مصرف مواد مخدر و استرس می‌تواند سطح میکرو ریبونوکلئیک‌اسیدها را تغییر دهد. اگر ما بدانیم کدام عامل فیزیکی بر miRNA-137 اثر گذاشته، امکان وجود راهی ساده برای بهبود آن وجود دارد. اگر تست ژنتیکی مشخص کند که فردی حامل ژن دگرگونی خطرناک miRNA-137 باشد، پرهیز از شیوه زندگی ناسالم و مواد مخدر در دوره بحرانی نمو و تکامل مغز می‌تواند از بروز بیماری پیشگیری کند.»
این پژوهش توسط مرکز سیمونز(Simons Center for the Social Brain) و سازمان ملی سلامت(National Institutes of Health) پشتیبانی می‌شود.